KINDEREN VAN
KAPELLE-OP-DEN-BOS

LEVEN IN ASBEST

©Ivan Beukelaers

©Ivan Beukelaers

Er was eens een dorpje genaamd
Kapelle-op-den-Bos.

Daar stond het grote bouwbedrijf Eternit, dat zorgde voor veel welvaart en werkzekerheid.

Een van de hoofdingrediënten van al hun materialen was asbest.

Iedereen was er gelukkig en leefde zonder zorgen.

Tot in de jaren 60 bleek dat het inademen van asbest kan leiden tot de dood.

"Hoe is het zo ver kunnen komen?" - de inwoners

...

Bart Doms (49) zag zijn vader sterven aan asbestkanker: "We hadden maar vier maanden"

"In februari 2017 werd vastgesteld dat mijn vader longvlieskanker had ten gevolge van asbest. In mei van datzelfde jaar hebben we hem al moeten afgeven. Het is zo verschrikkelijk snel gegaan."

Bart Doms, zoon van Oscar Doms, wil iedereen waarschuwen voor de gruwelijke gevolgen van asbest. Hij heeft in 2017 zijn vader verloren aan longvlieskanker, dat is een kanker die je krijgt ten gevolge van asbest.

Oscar werkte in zijn jonge jaren een aantal maanden bij Eternit, een bedrijf dat bouwmaterialen verkoopt in Kapelle-op-den-Bos. In al hun materialen zat asbest.

"Zij wisten goed genoeg dat asbest een schadelijke stof was. Ze hebben er gewoon voor gekozen om zich er niets van aan te trekken en asbest te blijven gebruiken."

Bart reageert heel verontwaardigd op de situatie. Toen in de jaren 60 voor het grote publiek werd bekendgemaakt dat asbest een uiterst schadelijke stof is, was het al te laat. Iedereen dat er ooit mee in aanraking kwam, heeft kans om een asbestziekte te krijgen.

"Je weet ervan. Je weet dat er veel mensen in de omgeving van Kapelle-op-den-Bos sterven aan die kanker, of een long verliezen. Maar je hoopt natuurlijk dat jijzelf en je familie ervan gespaard blijven. Het heeft niet mogen zijn."

Bart en zijn familie hebben via het asbestfonds een vergoeding gekregen voor de dood van Oscar.

©Elise Van Craen

©Elise Van Craen

©Litze Goossens

©Litze Goossens

Marie-Louise Lamberts (76) zag de symptomen van mesothelioom opduiken bij haar broer & Louis Muyldermans (73) werkte zelf voor Eternit: "Wij hebben nooit geweten dat asbest tot de dood kan leiden"

In 1962 begon Louis Muyldermans te werken bij Eternit. Hij maakte waterbakken leeg die vol met asbestcement zaten. Hij zag ‘het stof’ elke dag vliegen in de lucht rond het gebied van Eternit. Zelf heeft hij de diagnose van asbestose nooit gekregen, maar hij verloor er wel tientallen collega’s aan.

“Mijn vader werkte vroeger ook bij Eternit. Hij is gestorven aan kanker. Vroeger wisten de werknemers van Eternit helemaal niet dat asbest zo schadelijk was. Wij hadden toen nooit de link gelegd tussen de dood van mijn vader en zijn loopbaan bij Eternit.”

Niemand in Kapelle-op-den-Bos was toen op de hoogte van hoe schadelijk de asbestvezels wel niet waren.

“Wij speelden letterlijk met de asbest zoals we met sneeuw speelden. We wisten gewoon niet beter. Niemand had ooit gedacht dat er zoveel mensen zouden sterven door asbest."

Louis werkte samen met zijn beste vriend François Lamberts, de broer van Marie-Louise. Hij stierf in 2014. 

“Over de doodsoorzaak weten wij nog altijd niets. Mijn broer had wel veel symptomen van asbestkanker zoals bijvoorbeeld kortademigheid. Omdat hij jarenlang bij Eternit gewerkt heeft, kan het dus goed zijn dat ook hij asbestkanker had.”

Marie-Louise haar vader heeft ook jarenlang gewerkt bij Eternit.

“Mijn vader is daar ook aan gestorven. Maar net zoals bij mijn man hadden wij ook nooit gedacht dat er een verband was tussen de dood van vele inwoners uit Kapelle-op-den-Bos en Eternit. Nooit werd er verteld welke impact asbest wel eens zou kunnen hebben.”

Maar niet enkel werknemers van Eternit verlieten het leven. Ook mensen die er niet werkten, moesten eraan geloven. Maria Van Den Bergh, de moeder van Marie-Louise haar schoonzoon en goede vriendin, stierf aan asbestkanker.

“Eén vezel inademen is genoeg om de diagnose van deze dodelijke kanker te krijgen. Eternit had gewoon hun verantwoordelijkheid meteen moeten nemen. Dan zouden er veel minder slachtoffers gevallen zijn."

Jan Geudens (48) verloor een long door asbestkanker: "Ik ben door het oog van de naald gekropen"

Jan Geudens deed vakantiewerk bij Eternit toen hij 18 jaar oud was. Jan is een van de 24 overlevenden van asbestkanker sinds 2008. Dertien jaar geleden begon zijn verhaal.  Hij kreeg een stekende pijn aan de linkerkant van zijn long.

“De pijn viel een beetje te vergelijken met gekneusde ribben. Zonder te denken dat er effectief iets heel ernstig aan de hand was, ben ik toch naar mijn huisarts gegaan om dit even te laten nakijken. Hij stuurde me door naar het ziekenhuis in Mechelen om foto’s te laten nemen van mijn longen. Daar hebben ze ook een punctie genomen. Daaruit bleek dat er niets aan de hand was.”

 Jan ging zonder zorgen naar huis. Tot in 2007. Hij kreeg terug last van stekende pijnen en besloot om naar het ziekenhuis van Bonheiden te gaan. “De dokter van de afdeling pneumologie zag dat ik van Kapelle-op-den-Bos afkomstig was en nam dit meteen heel ernstig.”

Een paar weken later na de eerste consultatie, keerde Jan terug voor verder onderzoek. Enkele foto’s en puncties later kwam het verdict. Jan had longvlieskanker door de asbest.

“Ik dacht meteen dat ik dit niet ging overleven. Ik kende amper slachtoffers van asbest die het overleefd hadden. Voor mij was het einde verhaal.”

Toch werden er extra onderzoeken voor Jan ingepland.

“Eerst dacht ik echt dat het geen nut meer had. Maar langs een kant dacht ik ook dat een paar extra onderzoeken mij geen kwaad gingen doen.”

Gelukkig koos Jan ervoor om de onderzoeken te laten doen. De kanker zat lokaal in één long en door een operatie kon Jan gered worden.

“Ik werd naar Leuven doorgestuurd en daar heb ik ook mijn chemo gekregen. Daar heb ik totaal geen last van gehad. Eén dag na mijn chemokuur ging ik al terug werken. Ik heb echt veel geluk gehad.”

Na drie chemokuren volgde de operatie.

“Na een operatie van acht uur heb ik nog een aantal dagen op intensieve zorgen gelegen. De operatie was complex maar wel geslaagd. Na dertien dagen in het ziekenhuis mocht ik terug naar huis. Wat eigenlijk niet lang is, want een long laten wegnemen heeft ook veel impact op je hart. Maar ik was nog maar 38, en dat heeft natuurlijk een grote rol gespeeld.”  

Met een long minder ging Jan weer naar huis. Hij smeet meteen zijn laatste pakje sigaretten weg en doet er alles aan om zo gezond mogelijk te leven.

“Ik heb nooit veel last gehad na de operatie. Ik ben wel natuurlijk gestopt met roken, want mijn enige long die ik nog heb wil ik zo goed mogelijk verzorgen. Ik ga veel wandelen en zit ook in een fietsclub. Soms leg ik op één dag zo’n 70 kilometer af. Jaarlijks ga ik wel nog op controle, om te kijken of alles nog steeds in orde is.”

Sinds de operatie is Jan gestopt met werken.

“Ik krijg tot op de dag van vandaag wel nog steeds een schadevergoeding. Al was dat in het begin een probleem voor Eternit, zij vonden dat ik daar geen recht op had omdat ik er enkel vakantiewerk gedaan had. Zij vonden dat ik er niet écht gewerkt had. Gelukkig is dat wel allemaal in orde gekomen. Ik neem Eternit niets kwalijk. De mensen die er nu werken doen heel hard hun best en hebben niets te maken met wat er vroeger gebeurd is. Maar ik ga wel terug beginnen met werken. Het is niet fijn om de hele dag alleen thuis te zijn. Het wordt tijd om de draad terug op te pikken.”

©Lotte De Bock

©Lotte De Bock

©Lotte De Bock

©Lotte De Bock

Birthe Muyldermans (19) speelde als kind in de asbest: "We kropen door de gaten in de asbestmuren"

“De broer van mijn opa is gestorven aan de gevolgen van asbest, hij had longvlieskanker. Hij werkte vroeger bij Eternit, dus we zijn wel zeker dat de oorzaak daar ligt.”

Ondanks de jonge leeftijd van Birthe, kan zij toch meespreken wanneer het over asbest gaat. Ze zit al jaren in de Chiro en is nu zelf leidster. Als kind speelde ze zelf onbewust tussen de asbest.

“Ik ben zelf ook al in aanraking gekomen met asbest. Vroeger zat onze Chiro hier in Kapelle-op-den-Bos vol met asbest. Er kwamen af en toe eens gaten in de muur, waar wij dan doorkropen om te spelen of wanneer we de deur te ‘gewoon’ vonden om naar buiten te gaan.”

“Er was ooit eens ingebroken en de inbrekers waren toen door het plafond gevallen. Daardoor zat er een gigantisch gat in het plafond van ons lokaal. Die stofdeeltjes zullen ook wel lange tijd in ons lokaal hebben gehangen.”

De gebouwen van de meisjeschiro in Kapelle-op-den-Bos zijn enkele jaren geleden verbouwd, waardoor ze nu asbestvrij zijn.

Geert Van Hoof (39) kreeg op de geboortedag van zijn zoon te horen dat zijn vader ging sterven: "Het was de mooiste en slechtste dag van mijn leven"

“De dag dat wij zijn binnengegaan voor de bevalling van onze zoon Warre, lag onze papa al in het ziekenhuis. Toen Warre werd geboren, heb ik een uur of drie later naar mijn mama gebeld om te vertellen dat het een zoon was en aan de andere kant van de lijn kregen wij te horen dat de diagnose van mesothelioom was gesteld.”

Tien jaar geleden is de vader van Geert gestorven aan de gevolgen van asbest. Hij werkte vroeger bij Eternit, waar hij de randen van buizen moest bijschuren. Dit zorgde voor enorme stofwolken.

“Er was een jaarlijkse controle in de fabriek. Natuurlijk, ik ga niet met de vinger wijzen, maar voor Eternit was dat altijd in orde.”

Vier maanden voor de vader van Geert de diagnose kreeg, had hij zelfs nog een controle gehad.

“Ik denk dat toen de dokter op zich wel wat meer wist, maar dat dat toch niet altijd werd gezegd.”

“Tussen de diagnose en het moment waarop hij gestorven is, zat vijftien maand. Dat is best wel lang voor mesothelioom. Hij was 57 jaar toen hij het had gekregen, en was nog maar net met pensioen. Zijn vrees was altijd of hij wel zou kunnen genieten van zijn pensioen, want hij had al veel mensen door asbest zien sterven."

Geert pleit vandaag voor een beter beleid rond het weghalen van asbest. Het saneren gebeurt vaak op een onveilige manier en er wordt te veel geld voor gevraagd.

“Er wordt niet serieus mee omgegaan. Vaak worden de materialen niet eens natgespoten. De platen worden weggesmeten en klaar. Er worden perimeters ingesteld tot net naast de saneringswerken, wat absurd is. De  overheid zou moeten subsidiëren voor deftige saneringswerken.”

©Lotte De Bock

©Lotte De Bock

Loading...

Loading...

©Daniel Lambo

©Daniel Lambo

Daniel Lambo (50) maakte een film over de impact van asbest: "Binnen 20 à 30 jaar zal er een piek komen van asbestslachtoffers "

Daniel Lambo, filmregisseur en scenarioschrijver, groeide op in Kapelle-op-den-Bos. In 2014 stierf zijn vader, François Lamberts, maar de doodsoorzaak is nog steeds onbekend. François werkte jarenlang voor Eternit en vertelde vele verhalen over asbest en zijn dodelijke gevolgen. Hij zette zich ook in als vakbondsafgevaardigde en verwittigde zijn collega’s voor de gevaren van deze schadelijke stof, ook al bleef Eternit dit verzwijgen. Als eerbetoon aan zijn vader maakte Daniel de film Ademloos. Een documentaire over asbest, zijn slachtoffers en de uitbreiding van de asbestindustrie.

“Eternit is groot geworden op de kap van andere bedrijven die met asbest werkten. Toen het uitkwam dat het inademen van asbestvezels dodelijk kan zijn, besloten vele bedrijven om niet meer te werken met materiaal dat asbest bevatte. Asbest was een goedkoop ‘wonderproduct’ waarvoor nog altijd geen alternatief bestaat. Hierdoor gingen vele bedrijven failliet, en werd Eternit alleen maar groter. Zij kochten de bedrijven over, en bleven met asbest werken.”

Eternit was ook niet bereid om mee te werken aan het project van Daniel.

“We hebben hen gevraagd om mee naar Genève te komen. Daar was een bijeenkomst voor mensenrechten en business. Ze stuurden een heel cryptisch antwoord terug, je verstond bijna niet wat ze eigenlijk wilden zeggen. Als de film klaar was, hadden we hen een lijst met vragen doorgestuurd, waarop we ook geen duidelijk antwoord kregen. Zelf schuld erkennen, zat daar zeker niet in.”

Eternit heeft uiteindelijk wel zijn schuld moeten erkennen door de vele rechtszaken die tegen hen liepen. Maar volgens Daniel heeft Eternit nooit toegegeven aan de slachtoffers dat dit hun fout was.

“Wij hebben nooit uit hun mond oprechte excuses gehoord. Zij hebben nooit hun verantwoordelijkheid genomen. Het toegeven van hun fout is enkel gebeurd aan justitie. Niet aan slachtoffers en nabestaanden.”

Eternit betaalde ook zwijggeld aan hun personeel zodat zij tegen niemand iets zouden vertellen over dit giftig goedje. Zo konden werknemers geen rechtszaak starten of kwaad spreken over de fabriek.

“Bert Vanderstappen, iemand die ook meewerkte aan Ademloos, verloor zijn vader, Willy, ook door asbestkanker. Willy kreeg per ongeluk twee keer zwijggeld van Eternit, dat is één keer te veel. Eternit was niet beschaamd om aan Bert dat geld terug te vragen. Zelfs face-to-face kreeg Bert geen sorry.”

Vandaag wordt er in België niet meer gewerkt met asbest, maar de stof zit nog steeds in vele daken, muren, plafonds, opritten en andere materialen. Daniel is overtuigd dat er nog meer slachtoffers zullen vallen.

“Het duurt zo’n twintig jaar voordat de kanker uitbreekt. In 2030 verwacht ik terug een hoge piek bij de asbestslachtoffers. Wij hebben in Aarlen twee leerkrachten gevonden die nu ziek zijn geworden, omdat het plafond in hun klaslokaal afbrokkelde en er zo vezels vrijkwamen. Gelukkig zijn er nog geen kinderen ziek geworden, maar dat sluit ik niet uit. Ik denk dat we vooral naar de toekomst moeten kijken, en nu moeten beginnen met het veilig verwijderen van materiaal dat nog steeds asbest bevat. Enkel zo kunnen we vooruit.”

Ademloos - een film van Daniel Lambo

Bekijk hieronder de trailer.

Asbest is verboden in maar 66 van de 196 internationaal erkende onafhankelijke staten.

Zelfs in landen als de Verenigde Staten, Rusland en China is gebruik van asbest nog steeds legaal. Bekijk op deze kaart waar asbest verboden is.

"Wij wensen hier niet op te reageren"

Etex Eternit, het bedrijf dat jarenlang asbest gebruikte
in al hun bouwmaterialen.

©Ivan Beukelaers

©Ivan Beukelaers

...

Er is een dorpje genaamd Kapelle-op-den-Bos.

Daar staat nog steeds het grote bouwbedrijf Eternit, dat zorgt voor veel welvaart en werkzekerheid.

Een van de hoofdingrediënten van al hun materialen was asbest.

Iedereen is er gelukkig maar leeft met grote zorgen.

Omdat in de jaren 60 bleek dat het inademen van asbest kan leiden tot de dood.

"Wij willen geen doden meer" - de inwoners

Bronnen:
Verhalen: inwoners van Kapelle-op-den-Bos
Kaart: International Ban Asbestos Secretariat
Data: Kankerfonds